Magazines

Zeker als we niet weten wát we willen, weten we wel dát we willen. Maar hoe weet je zeker dat de vrije wil geen illusie is? Kun je willen wat je wilt? En wie of wat wil er dan eigenlijk? Ontdek of je kunt weten wat je wilt in dit dossier over de vrije wil.

Verder in dit nummer: een interview met de Vlaamse filosofe Tinneke Beeckman over hoe je jezelf kunt leren kennen, een historisch profiel van de radicale mediacriticus Jean Baudrillard die verklaarde dat echt en nep hetzelfde zijn, een vraaggesprek met Maarten van Doorn over waarom we beter denken dan we denken en bedrijfsethicus Menno de Bree legt uit hoe hij artsen, bankiers en andere professionals uit hun risicomijdende houding trekt. Ten slotte gaat het in het katern Filosofie is makkelijker als je denkt over de vraag: wat is genot?

We streven naar het goede door ons kwaad te maken over het kwaad. Maar wat is het kwaad? Kan het goede zonder het kwade? Moeten we het kwaad een gezicht geven? Of leidt dat van kwaad tot erger? Een duivels dossier.


Verder in dit nummer: een interview met filosoof en hoofdredacteur van De Correspondent Rob Wijnberg over de toestand van de waarheid in onze tijd, een historisch profiel van dichter en denker C.O. Jellema over het verlangen op te gaan in je omgeving, een vraaggesprek met filosoof en moeder Jonna Bornemark over wat zwangerschap ons leert over de mens, en socratisch trainer Kristof van Rossem legt uit hoe je goede vragen stelt. Ten slotte gaat het in het katern Filosofie is makkelijker als je denkt over de klassieke vraag: wat is geluk?

Als we niet weten waarom we iets weten, noemen we dat intuïtie, of voorgevoel. Maar wat is dat eigenlijk? Kun je weten zonder te weten? Kun je dat oefenen? En wat hebben we aan intuïtie als we iets maken of het goede willen doen?

Verder in dit nummer: een interview met Joke Hermsen over het verlangen om tegelijk thuis en niet thuis te zijn, een historisch profiel van zwartkijker Herbert Marcuse over waarom onze vrijheid een illusie is, Maarten van Buuren vertelt over de ambities van Nietzsche, en kinderfilosoof Maaike Merckens-Bekkers legt uit hoe kinderen filosoferen. Ten slotte in het katern Filosofie is makkelijker als je denkt: wat is waarnemen?

Weten wat je lekker vindt is niet zo ingewikkeld, maar weet je ook waar smaak naar smaakt? Wat proeven we als we zeggen dat we hetzelfde proeven? Hoe belangrijk is smaak voor wie wij zijn? En wat leren we van vieze dingen? Sapere aude, durf te proeven.

Verder in dit zomernummer: denken over niets met de Britse logicus Graham Priest, een interview met doemdenker Lisa Doeland over leren leven met onze uitsterfelijkheid, een recensie van de recente klassieker De Sprinkhaan over waarom we niet kunnen leven zonder spel, en filosoof en vakdidacticus Eva-Anne Le Coultre vertelt hoe je denkruimte schept in de klas. Ten slotte in het katern Filosofie is makkelijker als je denkt: wat is rekenen?

Zijn we bezeten van bezit? Of is onze behoefte aan dingen die we niet nodig hebben eigenlijk een behoefte aan zingeving? Waar ligt de grens tussen leuke hebberigheid en gevaarlijke hebzucht? Hoe is het idee van eigendom ontstaan? En hoeveel rijkdom kan een mens aan? Een dossier over bezit om te hebben en houden.

Verder in dit nummer: de Turks-Duitse schrijver Kübra Gümüsay vertelt hoe taal ons gevangen kan houden en kan bevrijden, politiek filosoof Elizabeth Cripps over goed ouderschap in tijden van klimaatverandering, een interview met Jan Geurtz over waarom we niet onze gedachten zijn en een essay van sterfilosoof Markus Gabriel waarin hij bepleit dat we het dier in onszelf moeten omarmen. Ten slotte in het katern Filosofie is makkelijker als je denkt: wat is de wereld?

We prijzen ons geheugen, maar hoe belangrijk is vergeten voor de mens? Wat doen feiten ertoe voor de herinnerde waarheid? En hoeveel soorten vergeten zijn er? Een onvergetelijk dossier over vergeten, met onder andere een interview met herinneringsantropoloog Aleida Assmann en een longread over waarom een trauma het vergeten blokkeert.

Verder in dit nummer: Philipp Blom over onze drang om de natuur te overheersen, een interview met organisatiefilosoof Ben Kuiken over het eeuwige streven naar verbetering, een recensie van Trudy Dehues kritische geschiedenis van de zwangerschap, leer filosoferen over bewustzijn in ons katern Filosofie is makkelijker als je denkt, en nog veel meer.

Eigenwaarde
Zijn is waargenomen worden. Maar is de mens ooit genoeg gezien? Door welke woorden en daden voelen we ons miskend? En is er ooit een winnaar in de strijd om culturele erkenning? En begint troost waar eigenwaarde eindigt? Een dossier over mis- en erkenning.

Verder in dit nummer: de nieuwe Denker des Vaderlands Marjan Slob over ‘ruim denken’, een interview met intensive care filosoof Erwin Kompanje over de vraag hoe je snel beslist en rustig blijft denken, Coen Simon filosofeert voor kinderen over onze liefde voor het dier en tenslotte in het katern Filosofie is makkelijker als je denkt: wat is waarheid?

Haar ideeën over kwaad, vergeving, handelen en oordelen werden wereldberoemd. Totalitaire regimes en stateloosheid tekenden het leven van Hannah Arendt. Toch bleef ze altijd denken. Leer Arendt kennen in een dossier over haar leven en werk.

Verder in dit nummer: een interview met Hartmut Rosa over de valkuilen van onze neiging tot controle, een essay van Maxim Februari die oproept om democratie niet aan algoritmes over te laten, en antwoorden van militair ethicus Désirée Verweij op de vraag hoe we kritisch blijven nadenken in oorlogssituaties. In ons katern Filosofie is makkelijker als je denkt dit keer: leren filosoferen over het lichaam.

Om de beurt iets zeggen is nog geen gesprek. Wanneer ontstaat een dialoog? Wat is nodig voor een goed gesprek? En wat zeggen we tegen elkaar zonder taal te gebruiken? Een dossier vol gesprekstof.

Verder in dit nummer: historicus Andrea Wulf over de uitvinding van het individu, leren filosoferen over dingen, een profiel van de morele egoïst Ayn Rand en Roderick Nieuwenhuis legt uit waarom sober leven niet zo eenvoudig is.

Optimisme

Pessimisme lijkt het nieuwe realisme geworden. Kunnen we nog denken zonder doem? Wat ziet de optimist wat de pessimist niet ziet? En leven we misschien al in de beste van alle mogelijke werelden?

Verder in dit nummer: een profiel van de grensverleggende denker Bruno Latour, leren filosoferen over taal, psycholoog Douwe Draaisma analyseert het scherpe verstand van mensen met wanen, en Beauvoirkenner Skye Cleary vertelt waarom je niet in retraite hoeft om jezelf te zijn.

Je hoeft geen kind te zijn om van spelen te genieten. Maar waarom spelen we eigenlijk? Een vrolijk dossier over de zin van het spel en van het leven. Is winnen het doel of het middel van het spel? Vormen we door te spelen onze identiteit? En wat leert het spel over de zin van het leven? De spelers zelf komen aan het woord, maar ook de denkers van Johan Huizinga tot Friedrich Schiller.


Verder in dit nummer: leren filosoferen over macht, cultuurfilosoof Thijs Lijster over de wereld als gemeenschapstuintje, een historisch profiel van de horkerige taalfilosoof Saul Kripke, en een interview met levenskunstdenker Joep Dohmen, over zelf leren leven in plaats van te worden geleefd.

Wat normaal is, is nog niet vanzelfsprekend. Hoe bepaalt wat we normaal vinden onze blik op de werkelijkheid? Is de grens tussen het normale en het abnormale wel scherp te trekken? En is mode een uitdrukking van onze neiging om normaal te willen zijn? Een buitengewoon dossier over het normale.

Verder in deze editie: leren filosoferen over ‘mij, mezelf en ik’, een uitgebreid interview over de praktische filosofie van wetenschapsfilosoof Ton Derksen, die door denkfouten op te sporen mensen uit de gevangenis krijgt, een analyse van het denkgereedschap van Hannah Arendt, en  een vraaggesprek met filosoof Fleur Jongepier over haar prijswinnende onderzoek naar de invloed van Big Tech.

We willen eerst zien dan geloven. Maar wat als we nu eens niet kijken, maar luisteren? Een uitgebreid dossier over luisteren, met vier toonaangevende filosofen over horen en klinken, een essay over de stem, een achtergrondstuk over het gat in onze kennis als we het oog voorrang geven op het oor, en een longread van de Belgische wetenschapsfilosoof Vinciane Despret over het perspectief van de zangvogel.

Verder in deze editie: leren filosoferen over voelen, een historisch profiel van seksbeluste vrijheidsdenker Markies de Sade, een essay over digitaal vluchtgedag van Doortje Smithuijsen en een interview met de marxistische tweelingbroers Jarmo en Arthur Berkhout.

Waar komt inspiratie vandaan?

‘Laat je inspireren!’, hoor je vaak. Maar waar komt inspiratie eigenlijk vandaan? Uit onszelf? Of moeten we door iets bewogen worden? Een uitgebreid dossier over inspiratie met de belangrijkste filosofische theorieën over inspiratie, indringende portretten van een profsporter, een wetenschapper, een kunstenaar en mensenrechtenadvocaat, die antwoord geven op de vraag waardoor zij bewogen worden, en ten slotte twee inspirerende essays van filosoof Désanne van Brederode en psycholoog Ap Dijksterhuis die zich verwonderen over begeestering van het denken.

Verder in deze editie: leren filosoferen over willen, een historisch profiel van Michel Serres, en interviews met denkdiva Hélène Cixous, piekeraar Maarten van Buuren, en met praktisch filosoof Jos Kessels.

We vinden dromen de gewoonste zaak van de wereld. Maar waar ben je eigenlijk als je droomt? En ben je daar nog steeds jezelf, of iemand anders? In een dossier over dromen krijgt u in vogelvlucht Freuds belangrijkste inzichten over dromen, indringende portretten van een lucide dromer, een nachtmerrie-kenner, een VR-kunstenaar en een sjamaan, en toont Jeroen Hopster hoe de bedrieglijke droom ook een rijke bron van inzicht is over ons bewustzijn. Verder in deze editie: leren filosoferen over de liefde, een historisch profiel van Friedrich Schelling, en interviews met politiek filosoof Lea Ypi over vrijheid, met Gerben Bakker over ‘veiligheidsbegeerte’, en met Jurriën Hamer over waarom schurken pech hebben en helden geluk.

‘Ik denk, dus ik ben’ is veruit de bekendste filosofische oneliner. Toch wordt het werk van Descartes al jaren verkeerd uitgelegd. In een dossier gaan we in op het leven, denken en werk van deze zeventiende-eeuwse scherpe geest. Verder in deze Filosofie Magazine: filosoof en voormalig medicus Marli Huijer over de toekomst van het sterven, een historisch profiel over de islamitische mystieke denker Al-Ghazali, een interview met de jonge filosoof Dilara Bilgiç over hoe we hokjesdenken kunnen doorbreken en cabaretier en filosoof Tim Fransen over de overeenkomsten tussen humor en filosofie.

In onze visuele cultuur nemen we kijken vaak voor lief. Maar wat doet kijken voor onze kennis? En kun je beter leren kijken, of met een bredere blik? Deze maand wijden we een dossier aan kijken. Een spoedcursus toont in vogelvlucht vier filosofische theorieën over kijken. In een interview vertelt classicus en kunstkenner Patrick De Rynck over de kunst van het kijken. De Italiaanse filosoof Francesca Minerva gaat in op de discriminatie van mensen die niet aan het schoonheidsideaal voldoen, en Ira Pronk schreef een essay over wat er gebeurt als we kijken naar de natuur. Verder deze maand: leer zelf filosoferen over recht, een historisch profiel over filosoof en pedagoog John Dewey, een interview over eenling zijn met de grote Duitse denker Rüdiger Safranski, en ethiek vol humor met Michael Schur, schrijver van de Netflix-serie The Good Place.

Hoe intiem we ook zijn, de ander blijft altijd een vreemde voor ons. Staat die vreemdheid echte intimiteit niet in de weg? In een dossier over intimiteit legt denker en psychoanalyticus Paul Verhaeghe de vinger op de gevoelige plek: we willen samensmelten met een ander, maar zijn tegelijkertijd bang om ons ‘ik’ te verliezen. Dat deze innerlijke strijd er in elke relatie anders uitziet tonen de indringende portretten van een stiefvader, sekswerker, transgender en een polyamoureuze stel. De Franse filosoof Charles Pépin laat met zijn filosofie van de ontmoeting zien dat we alleen onszelf vinden door onze relaties met anderen. Verder in Filosofie Magazine in deze Maand van de Filosofie: Miriam Rasch over de vraag hoe we autonoom kunnen leven in een tijd waarin algoritmes het altijd beter weten, Marc van Dijk over Nietzsche voor tienjarigen, en Helmuth Plessner over het lichaam in de filosofie.

Geld is niet alleen een middel om mensen te bevrijden, maar ook een middel om ons te gijzelen en te vervreemden. Hoe werkt geld eigenlijk? En wat doet het met ons? Deze maand wijden we een dossier aan het thema geld. Na ruim een eeuw verschijnt Georg Simmels Filosofie van het geld in het Nederlands. Socioloog Rudi Laermans legt uit hoe dit werk laat zien dat geld op indringende wijze de moderne mens vormgeeft. In een longread is Simmel zelf aan het woord, over ons verlangen naar verspilling. Een spoedcursus toont in vogelvlucht vier filosofische theorieën over geld, geluk en economie. En Marnix Verplancke beschrijft ons streven om almaar meer te verdienen, en wat er gebeurt met onze kijk op geld nu munten steeds vaker virtueel zijn. Verder gaan we deze editie in gesprek met Lieke Asma, die een lans breekt voor het bestaan van de vrije wil en het tijd vindt om onze intenties serieuzer te nemen. In een achtergrondstuk over troost laat Fleur Jurgens zien dat filosofie geen lijden voorkomt, maar wel onnodige kwelling. En in een historisch profiel staan we stil bij het denken van Martin Buber, die stelde dat ons ‘ik’ nooit op zichzelf staat.